Khi người mới bắt đầu học thiền, câu hỏi thường gặp nhất là: “Làm thế nào để thực hành thiền một cách chuẩn xác?” Trong các Ngài Mahasi bài giảng, Ngài tránh dùng những thuật ngữ triết học xa rời thực tế, mà thay vào đó là lời khuyên hết sức thực tiễn: cần ghi nhận rõ rệt mọi diễn biến của thân tâm tại thời điểm hiện tại.
Theo quan điểm của Ngài Mahasi cho người mới, thiền không phải là việc tìm kiếm sự an lạc hay tĩnh lặng đặc biệt. Thiền chính là rèn luyện khả năng quan sát sáng suốt. Lúc cơ thể di chuyển, cần hay biết về sự dịch chuyển. Khi tâm trí vận hành ý tưởng, hãy tỉnh thức về điều đó. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Chính sự hay biết này tạo nên nền móng cho trí tuệ phát sinh.
Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Tiến trình hô hấp, mà cụ thể là chuyển động phồng xẹp nơi vùng bụng, được ưu tiên làm đề mục căn bản do tính chất luôn hữu hình và dễ quán sát. Khi hành giả biết rõ “phồng, xẹp” một cách liên tục, trạng thái tâm lý sẽ dần thoát khỏi sự hỗn loạn và tăng cường độ sáng suốt. Lúc tâm rời khỏi bụng, hãy đơn giản ghi nhận “nghĩ” và quay lại vị trí cũ. Tránh việc tự phán xét bản thân hay sa đà vào việc mổ xẻ vấn đề.
Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư khẳng định yếu tố then chốt không phải là độ dài của thời khóa, mà là chất lượng của sự hay biết trong tỉnh thức. Chỉ cần vài phút thực hành đúng, còn hơn nhiều giờ nhưng thiếu sự tỉnh giác. Do đó, những người mới khởi sự không nên tạo áp lực quá lớn cho bản thân, mà nên tập trung vào tính thường xuyên và lòng kiên nhẫn.
Điểm độc đáo nổi bật trong lộ trình Ngài Mahasi cho người mới nằm ở việc không khu biệt sự tu tập trong tư thế tọa thiền. Lúc bước đi, rõ biết việc đi; lúc đứng, rõ biết việc đứng; lúc nằm, rõ biết việc nằm. Thậm chí trong các hoạt động đời thường như ăn uống, làm việc nhà hay giao tiếp, chỉ cần có sự hiện diện của sati, đó chính là hành thiền. Bằng cách này, thiền sinh sẽ từng bước làm quen với lối sống tỉnh giác ngay trong sinh hoạt.
Khi thực hành đúng theo lời dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, hành giả sơ cơ sẽ dần nhận ra một chân lý cốt lõi: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Cảm giác không ở mãi, suy nghĩ không ở mãi, cảm xúc cũng không ở mãi. Nhận thức này không phải kết quả của tư duy logic mà là từ sự chứng nghiệm thực tế. Chính nó làm giảm bớt sự dính mắc và phản ứng quen thuộc của tâm.
Đối với người mới khởi sự, hướng đi của Ngài Mahasi cho người mới là con đường an toàn và chân thật. Chẳng cần niềm tin mù quáng hay sự mong cầu thái quá về kết quả. Hãy cứ hành trì chuẩn xác, ghi nhận kiên trì và để tuệ năng tự phát triển một cách tự nhiên. Đây chính read more là điểm tinh yếu trong những lời huấn thị đơn sơ nhưng sâu sắc của Ngài Mahāsi.